مانند تمام ابزارهای نرمافزاری پیشرفته، DB2 نیز داستانی برای خود دارد. به شخصه این نرم افزار پرقدرت را بدلیل اینکه از ابتدای خلق شدن مفهوم پایگاه داده در صحنه انفورماتیک جهانی نقش بازی کرده و هر روز خود را بهبود داده است، دوست میدارم. از آنجا که معتقد به بهبود مستمر با قدمهای کوچک هستم، DB2 را نمونه خوبی برای نوشتن داستان این کتاب میدانم. در این بخش توصیف گام به گامی از توسعه نرم افزار DB2 خواهیم داشت. DB2 پایگاه داده رابطه ای شرکت IBM از سال ۱۹۸۳ متولد شده است و تا کنون کارهای بسیار بزرگی در دنیا توسط آن انجام شده است. در ادامه به برخی از آمار که جایگاه DB2 و Mainframe را نشان میدهد اشاره میکنیم.

امروزه ۷۰% از داده های پیشرفته و ضروری دنیا بر روی مین فریم ها قرار دارند.
۷۱% از ۵۰۰ کمپانی برتر و بزرگ دنیا از مین فریم ها برای تجارت اصلیشان استفاده میکنند.
۹۲ بانک از ۱۰۰ بانک برتر دنیا سرویسهای خود را بر روی مین فریم ارائه میکنند.
۲۳ کمپانی از ۲۵ کمپانی بزرگ خرده فروش دنیا بر روی مین فریم خدمت ارائه میکنند.
۱۰ شرکت بیمه بزرگ دنیا بر روی سرویسهای ابری مین فریم قراردارند.
سیستم کارتهای اعتباری Visa برای امنیت داده های خود از مین فریم استفاده میکند. جالب است بدانید که فقط سیستم Visa سالیانه ۷۰۰۰ هزار میلیارد دلار (۷ تریلیون دلار) تراکنش مالی بر روی مین فریم های خود ثبت مینماید که این مقدار برابر با بودجه سالیانه کشور ژاپن است. (ژاپن سومین قدرت اقتصادی جهان است.)
بیش از ۲۲۵ ایالت ، استان و دولت محلی در سراسر جهان سرویسهای دولتی خود را بر روی سیستمهای مین فریم ارائه و پشتیبانی ۲۴*۷ مینمایند. از جمله میتوان به پلیس، آتش نشانی، مدیریت پسماند و جمع آوری زباله، پارکها و خدمات شهری (مانند آب و برق و تلفن) و بیمارستانها اشاره کرد.

بسیاری از آمارهایی که در بالا اشاره شد مرتبط با DB2 هستند چرا که اکثر کمپانیهای استفاده کننده از Mainframe ها برای نگهداری داده های خود از پایگاه داده های مبتنی برDB2 استفاده میکنند. در ادامه به مختصری از آمار و جایگاه جهانی DB2 میپردازیم تا اهمیت این پایگاه داده پرقدرت بیشتر نمایان شود. آماری که در ادامه ارائه میشود تا اتنهای سال ۲۰۱۷ برآورد شده است. لازم به ذکر است با توجه به گران بودن تکنولوژیهای مبتنی بر IBM تنها شرکتهایی در سطح دنیا میتوانند از این امکانات بهرهمند باشند که ابتدا توانایی پرداخت هزینههای سخت افزار، نرمافزار و پشتیبانی را داشته داشته باشند و مهم تر اینکه ابعاد این سازمانها باید در سطحی باشد که نیاز به ابزارهایی مانند IBM را احساس کنند. از اینرو تنها سازمانهایی مشتری اینگونه محصولات هستند که در مقیاس بزرگ و بسیار بزرگ فعالیت کنند. آمار ارائه شده فقط مربوط به سازمانهایی است که بطور مستقیم و قانونی از امکانات شرکت IBM بهرهمند میشوند و بسیاری از کمپانیها و شرکتهای استفاده کننده از تکنولوژیهای گفته شده در این آمار وجود ندارند. این مورد شامل کشور خودمان ایران نیز میشود. در ایران بسیاری از شرکتها و سازمانها مشتری دائمی و همیشگی IBM بودهاند ولی به دلیل اینکه مشتری مستقیم IBM نیستند در آمار محاسبه نمیشوند. به هر روی در این قسمت آمار رسمی منتشر شده در iDatabase به نظر شما میرسد.

شرکتهای استفاده کننده DB2

در این بررسی ۱۰۳۵ شرکت بزرگ برای آمار انتخاب شدهاند. این شرکتها درآمد مالی سالیانهای بیش از ۵۰ میلیون دلار دارند و معمولا بیش از ۱۰۰۰ نفر کارمند دارند.

لیست زیر ۵ کمپانی برتر از میان ۱۰۳۵ مورد گفته شده را معرفی مینماید.

نام کمپانی	وبسایت	کشور	درآمد خالص سالیانه (به میلیون دلار)	تعداد کارمندان
JPMorgan Chase	jpmorganchase.com	آمریکا	>1000M	>10000
Fidelity National Financial, Inc.	fnf.com	آمریکا	>1000M	>10000
Micro Focus International PLC	microfocus.com	انگلستان	۲۰۰M-1000M	۱۰۰۰-۵۰۰۰
TECHNOLOGY CONSULTING, INC	tcipro.com	آمریکا	۱۰M-50M	۵۰-۲۰۰
Oregon State University	oregonstate.edu	آمریکا	۲۰۰M-1000M	۱۰۰۰-۵۰۰۰

صنایعی که از DB2 استفاده میکنند

در این قسمت موضوع کاری شرکتهای استفاده کننده از DB2 و تعداد شرکتهای استفاده کننده در هر زمینه را معرفی مینماییم.

صنایع		تعدا کمپانی
شرکتهای نرم افزاری	۳۲۹
شرکتهای سرویس دهنده تکنولوژی اطلاعات	۱۴۵
بیمه	۱۰۵
بانکداری	۹۷
موسسات مالی و اقتصادی	۷۰
شرکتهای منابع انسانی و استخدام	۶۸
شرکتهای مدیریت دولتی	۵۴
بیمارستانها و مراکز پزشکی و درمانی	۳۹
دانشگاهها و تحصیلات تکمیلی	۳۷
خرده فروشها	۳۷

در این آمار بیشترین سهم را شرکتهای توسعه نرمافزاری با ۲۲% دارا میباشند و پس از آن شرکتهای سرویس دهنده تکنولوژی اطلاعات ۹% و بیمه ۷% و شرکتها و کمپانیهای بانک یا مرتبط با بانکداری ۶% از سهم بازار را به خود اختصاص داده اند. در زیر نمودار میله ای مرتبط با آمار را مشاهده مینمایید.

همچنین بیشتر استفاده کنندگان از DB2 در کشور آمریکا قرار دارند. این مقدار برابر با ۶۱% از کل استفاده کنندگان DB2 در سراسر جهان است.

کشور	تعداد کمپانی
آمریکا	۹۰۴
کانادا	۶۵
انگلستان	۶۳
فرانسه	۳۹
هند	۳۲
اسپانیا	۲۶
آلمان	۲۳
ایتالیا	۱۷
سوییس	۱۷
استرالیا	۱۵

به نمودار میله ای زیر توجه فرمایید.

همچنین طبق آمارهای دیگر ۴۶% از استفاده کنندگان DB2 در دنیا، شرکتهایی بسیار بزرگ هستند که تعداد کارمندان آنها از ۱۰۰۰۰ نفر فراتر میرود. و ۳۰% نیز شرکتهایی هستند که ابعاد متوسط تا بزرگ را دارند که بطور متوسط بین ۱۰۰۰ تا ۵۰۰۰ کارمند دارند.

همانطور که آمار نشان میدهد محصول DB2 بیشتر برای سازمانهایی با مقیاس بسیار بزرگ کاربرد دارد.

جایگاه مین فریم و DB2 در ایران

اولین سیستمهای کامپیوتری که وارد ایران شدند و در ابتدا مورد استفاده ادارات دولتی قرار رفتند مین فریم ها بودند. این سیستمها همچنان در عرصه انفورماتیک ایران خودنمایی میکنند. و همچنان بسیاری از زیرساختهایی که بطور روزمره مورد استفاده همه مردم قرار میگیرد از مین فریم و DB2 استفاده میکنند. از این جمله میتوان به سیستمهای بانکی، سیستمهای تلفن ثابت، سیستمهای شرکت نفت و گاز ایران ، سیستمهای نظامی و امنیتی و سیستمهای بیمه و … اشاره کرد.

مین فریم در ایران بیش از ۵۰ سال قدمت دارد و DB2 بیش از ۳۰ سال. همچنان جایگاه این ابزارهای قدرتمند در ایران تثبیت شده است و بسیاری از سیستمهای دولتی و خصوصی بزرگ برای رضایتمندی مشتریان خود سیستمهای سخت افزاری و نرم افزاری خود را در این حوزه بروز مینمایند.

داستان IBM برای تولید پایگاه داده اطلاعاتی

در سال ۱۹۶۸، برای فرستادن فضانوردان ناسا به کره ماه نیاز به نگهداری داده بود. بنابراین پایگاه داده ارث بری IMS برای پشتیبانی از ارتباط با فضانوردان تولید و مورد استفاده قرار گرفت و این ابداع مقدمه ای برای تولید مدل رابطه ای گردید. در سال ۱۹۷۰ برای گسترش استفاده از کامپیوتر، IBM مدل رابطه ای را اختراع و به بازار ارائه داد. اختراع مدل رابطهای مقدمه ای برای توسعه و تولید DB2 بود.

تعدادی از اثرگذاران پایگاه داده رابطه ای

از پیشگامان توسعه پایگاه داده رابطه ای دکتر تد کود (Dr. Ted Codd ) بودند. ایشان مخترع مدل رابطه ای در سال ۱۹۶۹ بودند. هرچند که این مدل در سال ۱۹۷۰ به ثبت عمومی رسید. ایشان در طول حیات خود فعالیتهای مثمر ثمری در زمینه پایگاه داده رابطه ای کرده و در سال ۲۰۰۳ دیده از جهان فرو بستند.

شاید برایتان جالب باشد که با مخترع SQL (زبان پرس و جوی ساخت یافته آشنا شوید. دکتر دان چمبرلین (Dr. Don Chamberlin) در اواسط دهه ۷۰ میلادی زبان SQL را اختراع کرد. ایشان از محققان برجسته IBM و مراکز تحقیقات دانشگاهی در زمینه پایگاه داده بوده و همچنان در قید حیات هستند.

مخترع بهینه سازی SQL کسی نیست جز دکتر پت سلینگر (Dr. Pat Selinger) . ایشان از متخصصین IBM و مخترع روش هزینه محور در بهینه سازی پرس و جو هستند. (Cost-based query optimization) ایشان همچنین متخصص در بهینه سازی پایگاه داده، موازی سازی داده، داده های توزیع شده و داده های بدون ساختار بودند. قبل از بازنشستگی سمت معاونت معماری داده و تکنولوژی را در IBM بر عهده داشتند.

دکتر جیم گری (Dr. Jim Gray) از مدیران ارشد IBM و رهبر سیستم R بودند ایشان توسعه دهنده پردازش تراکنش (Transaction processing) و قفل گذاری DB2 (DB2 Locking) بودند. ایشان در سال ۲۰۰۷ فوت شدند.