برخی از سازمانها تصمیم میگیرند که مسئولیت مدیر پایگاه داده ها (DBA) را به مشاغل جداگانه تقسیم کنند. البته این افتراق در سازمانهای بزرگ اغلب اتفاق می­افتد، زیرا که در سازمانهای کوچکتر اغلب نمیتوانند تجملات چندین DBA تخصصی را تحمل کنند.

شرکتها عمدتا DBA ها را برای طراحی، ایجاد، مستندسازی، تنظیم و نگهداری داده های پایگاه داده ها و مدیریت سیستمهای پایگاه داده استخدام میکنند. در ادامه به معرفی ۸ نوع DBA (مدیر پایگاه داده) که در سازمانهای سراسر جهان وجود دارد میپردازیم.

DBA سیستم (System DBA):

DBA سیستم، مدیر پایگاه داده ای است که بر مسائل فنی تمرکز دارد نه مسائل تجاری آن. در وهله ابتدایی یک سیستم DBA وظیفه مدیریت سیستم، نصب فیزیکی و نظارت بر عملکرد نرم­افزاری DBMS را بر عهده دارد. وظایف یک DBA سیستم میتواند شامل موارد زیر باشد:

• نصب نسخه های جدید DBMS و اعمال پروسه های تعمیر و نگهداری بر روی DBMS  (تنظیم پارامترهای سیستم، تنظیمات سیستم عامل ، شبکه و حتی تنظیمات پردازنده ها – در صورت نیاز- بر عهده سیستم DBA است).
• اطمینان از فضای ذخیره سازی مناسب (مدیریت دستگاههای ذخیره سازی برای فعالیت با اطمینان DBMS)
• نصب نرم افزارهای جانبی و کاربردی برای استفاده سهل الوصول بقیه کاربران و DBA ها

DBA های سیستم، عمدتا با مسائل پایگاه داده های عملیاتی و در حال اجرا ، درگیر نیستند. مگر تغییرات پیچیده در سطح تنظیم مجدد پارامترهای سیستم عامل یا DB2 نیاز باشد. در واقع شغل DBA سیستم تنها در صورتی وجود دارد که سازمان یک System programmer نداشته باشد. (توضیح: system programmer یا برنامه نویس سیستم در سازمانهای مبتنی بر محصولات IBM به متخصص سیستم عامل اطلاق میگردد. این افراد در سطح سیستم عاملهای z/OS  یا z/VM فعالیت تخصصی دارند و قابلیت دستکاری در تنظیم پارامترهای همه زیر سیستمهای، سیستم عامل را دارند. همچنین نصب و راه اندازی خود سیستم عامل بر روی ماشینهای خام و نصب و راه اندازی زیرسیستمهای اصلی بر عهده system programmer هاست).

معمار پایگاه داده (Database Architecture):

برخی از سازمانها برای طراحی و پیاده سازی پایگاه داده های جدید، موقعیت شغلی جدیدی به نام معمار پایگاه داده را در نظر میگیرند. معمارهای پایگاههای داده فقط در مسیر طراحی و توسعه DB جدید مشارکت دارند و هیچ نقشی در مدیریت یا تنظیم پایگاههای داده یا حتی اجرای برنامه های کاربردی ندارند. این افراد صرفا پایگاه داده جدید را برای نرم افزارهای کاربردی جدید یا قدیمی طراحی میکنند.

منطق ایجاد یک موقعیت شغلی جداگانه برای معمار پایگاه داده به این دلیل است که این افراد مهارتهای متفاوتی نسبت به DBA های سیستم دارند. این افراد دارای در مدل سازی داده و مدیریت داده تخصص ویژه دارند.

وظایف یه معمار پایگاه داده عبارتند از:

• ایجاد یک مدل داده منطقی (مشخص کردن ویژگیهای فیزیکی، طراحی شاخص های کارآمد و نگاشت اشیا پایگاه داده به دستگاههای فیزیکی ذخیره ساز).
• تجزیه و تحلیل دسترسی داده ها و الزامات اصلاحی برای استفاده از زبان SQL در طراحی بهینه کارآمد و بهینه
• ایجاد استراتژی پشتیبان گیری و بازیابی برای پایگاه داده جدید.

بسیاری از سازمانها این موقعیت شغلی را بطور جداگانه ندارد و از DBA ها با سابقه سیستم میخواهند به صورت پروژه ای بر روی طراحیهای جدید فعالیت کنند.

تحلیلگر پایگاه داده (Database Analyst):

یکی از دیگر موقعیت های شغلی رایج، تحلیلگر پایگاه داده است. واقعا هیچ تعریف مشخصی برای این موقعیت وجود ندارد. گاهی به DBA ها کم تجربه تر تحلیلگر گفته میشود. گاهی نقشی شبیه به معماران پایگاه داده دارند. گاهی از تحلیلگر پایگاه داده به عنوان مدیر داده یاد میشود و در بیشتر موارد این شغل تنها نامی دیگر برای مدیر پایگاه داده است.

مدل ساز پایگاه داده (Database Modeler):

یک مدل ساز داده معمولا زیرمجموعه ای از مسئولیت های DBA (مدیر پایگاه داده) را به عهده دارد، که شامل موارد زیر است:

• جمع آوری داده های مورد نیاز برای پروژه های توسعه ای ، تجزیه و تحلیل داده های مورد نیاز، طراحی مدلهای داده ای مفهومی و منطقی
• ایجاد و بروزرسانی یه کدل داده تجاری
• حصول اطمینان از اینکه DBA ها درک درستی از مدل داده پیدا کرده اند.

DBA برنامه (Application DBA) :

وظیفه DBA برنامه کاملا در تضاد با DBA سیستم است. DBA برنامه بر طراحی پایگاه داده، پشتیبانی و مدیریت مداوم پایگاههای داده که برای یک برنامه یا برنامه های کاربردی تمرکز خاص دارد. DBA های برنامه تخصص بسیار خوبی در نوشتن SQL های پیچیده و اشکال زدایی از آنها را برای ارتباط با پایگاه داده دارند.

همچنین DBA های برنامه باید قادر به انجام تغییرات پایگاه داده، تنظیم عملکرد /لن باشد و تمرکز اصلی آنها بر روی درست کار کردن برنامه های کاربردی و ارتباط آن با DBMS است.

ممکن است سازمانها از DBAهای برنامه بطور خاص استفاده نکنند، در این سازمانها وظایف DBA ها شامل وظایف چندین ردیف شغلی است. به صورتیکه برای مدیریت پایگاه داده و همزمان تغییرات سیستمی، یک یا چند متخصص را تخصیص میدهند.

در هر صورت، هر ردیف شغلی دارای مزایا و معایبی است بدین سبب DBA های برنامه مزایایی به شرح زیر را معمولا دارا هستند:

• یک DBA برنامه، با تمرکز بر برنامه ای خاص میتواند خدمات بهتری را به برنامه نویسان و توسعه دهندگان برنامه ارائه دهد.
• معمولا DBA های برنامه، به عنوان یک برنامه نویس دیده میشوند و جزء لاینفک تیمهای توسعه نرم افزار هستند. از آنجا که آنها بر روی برنامه ها به صوردت مداوم تمرکز دارند میتوانند درک بهتری از نحوه عملکرد هر برنامه بدست آورند در نتیجه میتوانند پشتیبان بهتری برای رفع نیازمندیهای توسعه دهندگان باشند.
• این افراد با درک جامع تر از برنامه کاربردی، درک بهتری از نحوه تاثیر برنامه بر تجارت کلی سازمان خواهند داشت. این دانش احتمالا منجر به اجرای وظایف بیشاری در جهت حمایت سازمان خواهد شد.
• DBA های برنامه در محیطهای DevOps پشتیبانی بهتری از تیمهای عملیاتی انجام میدهند و در تحویل سریعتر برنامه ها نقش مهمی دارند.

همانطور که تعدادی از مزایا را برشمردیم به تعدادی از معایب این رده شغلی نیز اشاره میکنیم:

• در صورتیکه تمرکز DBA برنامه، بر روی برنامه خاصی متمرکز باشد میتواند نیازهای کلی سازمان را متوجه نشود.
• در صورتیکه این افراد از گروههای دیگر DBA ایزوله شوند، احتمال کاهش مهارت در آنها زیاد است.
• یک DBA برنامه در صورت تدوین رویه جدید، تلاش بیشتری برای به اشتراک گذاشتن رویه جدید با DBA های دیگر دارد. همچنین به دلیل ماهیت برنامه محور این افراد احتمال اینکه از قابلیت های عملکردی DBMS جدا بمانند وجود دارد.

در انتها در صورتیکه تیم DBA دارید، حتما اطمینان حاصل کنید که DBA های برنامه ضمن اینکه مسئولیت اصلی خود را درست به انجام رسانند به عنوان یکی از اعضای تیم متمرکز DBA در نظر گرفته شوند تا اطلاعاتشان بروز باشد.

DBA وظیفه گرا (Task-oriented DBA):

سازمانهای بزرگ گاهی گروههای بسیار تخصصی DBA ایجاد میکنند که بر روی کار خاصی تمرکز کنند. با این حال این نمونه از شعل بسیار بیرون از سازمان مذکور کمیاب است. به عنوان مثال DBA ی که فقط وظیفه بکاپ و ری­استور (پشتیبان گیری و بازیابی) را برعهده دارد. امنیت، انطباق و حفاظت از داده ها موضوعات دیگری هستند که در این دسته گنجانده میشوند. اکثر سازمانهای متوسط و کوچک امکان داشتن چنین متخصصانی را ندارند، اما در صورتامکان DBA های وظیفه گرا میتوانند در وظیفه خود بسیار متخصص شوند.

تحلیلگر عملکرد (Performance Analyst):

تحلیلگران عملکرد نوع خاصی از DBA های وظیفه گرا هستند. این دسته از متخصصان رایج ترین دسته DBA های وظیفه گرا هستند چراکه صرفا بر عملکرد برنامه های پایگاه داده تمرکز دارند. این تحلیلگران باید جزئیات و تفاوت های ظریف کدگذاری SQL را برای عملکرد بهتر درک کنند همچنین باید پارامترهای DBMS  را به خوبی بشناسند که در صورت نیز برای عملکرد بهتر پایگاه داده و برنامه کاربردی پیشنهادات خود را ارائه دهند.

مدیر انبارداده (Data warehouse administrator):

سازمانهایی که انبارداده ها را برای تجزیه و تحلیل داده و داده کاوی نیاز دارند تیمهای خاص را برای نظارت و پشتیبانی از محیط انبار داده در نظر میگیرند. این افراد باید درک کاملی از تفاوت های پایگاه داده های OLTP و OLAP داشته باشند.

مدیر انبار داده به تجربه موارد زیر نیاز دارد:

• ابزارهای هوش تجاری، پرس و جو و گزارشگیری
• طراحی پایگاه داده های فقط خواندنی
• مسائل طراحی انبار داده شمای ستاره ای (Star Schema)
• فناوریهای دخیره سازی داده ها در OLAP (مانند MOLAP,ROLAP و HOLAP )
• تغییر و تبدیل داده ها
• مسائل مربوط به کیفیت داده ها
• فرمت داده ها برای لود و آنلود داده ها
• آشنایی با هدوپ و اسپارک و سایر فناوریهای مرتبط با ساخت دریاچه داده

جمع بندی:

در این مقاله به صورت مختصر به انواع DBA و قابلیتهای کارکردی آنان اشاره شد. همانطور که مشاهده کردید انواع مختلفی از مشاغل مدیریت داده وجود دارد که وظایف مختلفی را بر عهده دارند.

توضیح: در ایران وابسته با سازمانی که در آن شاغل هستید تعدادی از این مشاغل ممکن است در هم ادغام شوند و مسئولیتهای چندگانه بر عهده مدیر پایگاه داده گذاشته شود.

این مقاله نوشته کرگ مولینز است.

ترجمه: یاسینه پورابراهیم

لینک مقاله به زبان انگلیسی